تأثیر نظام های خاک ورزی بر جنبه های زراعی - بوم شناختی کشت مخلوط چای ترش و ماش در سری جایگزینی

در سال¬های اخیر با روشن¬تر شدن مشکلات کشاورزی تک¬کشتی از جمله آلودگی آب¬ها و خاک و همچنین کاهش توان تولیدی زمین¬های زراعی، توجه محققین بیش از پیش به حفظ ثبات و باروری سیستم¬های تولید کشاورزی معطوف شده است. یکی از راهکارهای افزایش ثبات، ایجاد تنوع از طریق بکارگیری سیستم¬های چند کشتی و شخم حفاظتی است. به منظور بررسی کشت مخلوط چای ترش و ماش آزمایشی در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال زراعی 92-1391، به صورت کرت¬های خردشده در قالب طرح بلوک¬ کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل خاک¬ ورزی بدون شخم، شخم کاهش یافته، شخم مرسوم گاوآهن و دیسک و عامل فرعی نسبت¬های کشت مخلوط شامل خالص چای ترش، خالص ماش،50 درصد چای ترش +50 درصد ماش، 75 درصد چای ترش+ 25 ماش، 25 درصدچای ترش + 75 درصد ماش در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که نسبت برابری زمین در همه تیمارها مخلوط بزرگتر از واحد بود که نشان دهنده برتری کشت¬های مخلوط نسبت به کشت خالص آن¬ها بود. بالاترین مقدار نسبت برابری زمین در تیمار 75 درصد ماش + 25 درصد چای ترش حاصل گردید با اندازه گیری سایر شاخص¬های رقابتی (غالبیت، تزاحم نسبی و رقابت) چای ترش با عملکرد اقتصادی بیشتر از قابلیت رقابت و تهاجم بیشتری نسبت به ماش بر خوردار بود. از لحاظ آماری اثر سیستم¬های خاک¬ورزی و نسبت¬های مختلف کاشت بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه جانبی، تعداد میوه، عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک ، شاخص برداشت و میزان آنتوسیانیین در چای ترش، ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در ماش و همچنین بر میزان عناصر غذایی خاک، دما و محتوی رطوبت حجمی معنی دار بود. سیستم بدون خاک¬ورزی و تیمارهای مخلوط رطوبت حجمی بیشتری نسبت به سیستم خاک¬ورزی مرسوم و کشت خالص چای ترش کسب نمودند نتایج مقایسه میانگین¬ها نشان داد که سیستم بدون خاک¬ورزی و افزایش نسبت ماش در کشت مخلوط سبب افزایش میزان رطوبت خاک، کاهش دمای و افزایش مقدار عناصر غذایی خاک شد. نتایج نشان داد که کاربرد سیستم بدون خاک¬ورزی و استفاده ازلگوم در مخلوط باعث بهبود عناصر غذایی خاک (c, n, ca, mg, na, k) بعد از برداشت و در نتیجه حفظ حاصلخیزی خاک می¬شود. در مجموع نتایج این تحققیق اهمیت کشت مخلوط لگوم و گیاه دارویی را در استفاده بهینه از منابع محیطی، افزایش حاصلخیزی خاک و سودمندی بیشتر کشت مخلوط نسبت به کشت خالص چای ترش و ماش تایید نمود.